Τα αίτια του καρκίνου του δέρματος ιδιαίτερα παραμένουν άγνωστα και αλληλοσυμπληρούμενα.

Οι αιτιολογικοί όμως παράγοντες είναι: α) Η χρόνια επίδραση των υπεριωδών ακτίνων του ηλιακού φωτός. Έτσι εξηγείται η μεγάλη συχνότητα σε γεωγραφικές περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια και στους εργαζόμενους στην ύπαιθρο. β) Το χρώμα του δέρματος: μεγαλύτερη συχνότητα στη λευκή φυλή και στα ξανθά άτομα. γ) Χημικές ουσίες (γεωργικά φάρμακα, ορυκτέλαια, αρσενικό, DDT κ.ά.). δ) Μηχανικές και θερμικές κακώσεις. ε) Ορμονικοί παράγοντες. στ’) Κληρονομικοί παράγοντες.

Το μελάνωμα αποτελεί μια μορφή κακοήθειας, η οποία αναπτύσσεται από τα κύτταρα του δέρματος που παράγουν μελανίνη (μελανινοκύτταρα). Δεν είναι σπάνιο, αποτελεί το 4% του συνόλου των κακοήθων όγκων του ανθρώπου στους άνδρες και το 3% στις γυναίκες. Συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 30 με 50 ετών. Είναι το συχνότερο κακόηθες νόσημα στις γυναίκες ηλικίας 25-29 ετών και το δεύτερο συχνότερο, μετά τον καρκίνο του μαστού, σε γυναίκες ηλικίας 30-35 ετών. Η συχνότητά του αυξάνει συνεχώς και απαντά συχνότερα στη λευκή φυλή, παρά στη μαύρη και ιδιαίτερα στα ξανθά άτομα. Αποτελεί το 3-7% των καρκινωμάτων του δέρματος.

Παράγοντες που ευνοούν την εμφάνισή του είναι η κληρονομικότητα, οι γενετήσιες ορμόνες, οι τραυματισμοί και η ηλιακή ακτινοβολία. Η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας τεκμηριώνεται από την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του κακοήθους μελανώματος στις τροπικές χώρες και στα ξανθά άτομα, αλλά και από τη μεγαλύτερη εντόπισή του στα ακάλυπτα μέρη του σώματος.

Η πρόωρη διάγνωσή του και η αντιμετώπισή του σε αρχικό στάδιο δεν απειλεί τη ζωή του ατόμου. Αλλά σε πιο προχωρημένο στάδιο, το μελάνωμα μπορεί να κάνει μεταστάσεις και σε άλλα όργανα (γάγγλια, συκώτι, πνεύμονες, εγκέφαλο κ.ά.) και στο στάδιο αυτό η έκβαση της θεραπείας είναι πολύ αβέβαιη.

melanwma

Τα άτομα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση μελανώματος είναι:

  1. Αυτά με ανοιχτόχρωμα δέρμα που καίγονται εύκολα και/ή μαυρίζουν δύσκολα.
  2. Άτομα με δυσμορφικούς σπίλους που εμφανίζουν αλλαγές και στα καλυμμένα και στα ακάλυπτα μέρη του σώματος, δηλ. άτυπους σπίλους.
  3. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος.
  4. Άτομα με ατομικό ιστορικό μελανώματος.
  5. Άτομα με ιστορικό σοβαρού ηλιακού εγκαύματος στην παιδική και/ή την ενήλικη ζωή τους.
  6. Άτομα με συγγενείς σπίλους.
  7. Άτομα με μεγάλο αριθμό σπίλων, πάνω από 50 και ειδικά άτυπων.
  8. Άτομα ανοσοκατασταλμένα, άτομα που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή ασθενείς με λέμφωμα ή λευχαιμία.

Όλα αυτά τα άτομα θα πρέπει να ελέγχονται, κατά τακτά χρονικά διαστήματα.

Το μελάνωμα μπορεί να εμφανισθεί επί υγιούς δέρματος (κατά μεγαλύτερο ποσοστό) ή επί προϋπάρχουσας βλάβης π.χ. επί σπίλου (10-40% ). Έχει διάφορες κλινικές εικόνες, μπορεί ακόμα να είναι και αμελανωτικό, δηλαδή άχρωμο.

Η τακτική εξέταση του δέρματος από το ίδιο το άτομο είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξοικειωθεί κάποιος με τις μελαγχρωματικές κηλίδες και τους σπίλους του. Η εμφάνιση μελαγχρωματικής ή αμελανωτικής βλάβης σε σημείο που δεν υπήρχε, ιδιαίτερα μετά τα 30 έτη, αποτελεί ύποπτη βλάβη που πρέπει άμεσα να εξεταστεί.

Με τη βοήθεια ενός συγγενικού προσώπου ή ενός φίλου, μπορείτε να εξετάσετε περιοχές που δεν μπορείτε να ελέγξετε μόνοι σας (πλάτη, τριχωτό κεφαλής, γλουτοί, στόμα, πατούσες, γεννητικά όργανα). Οι συνηθέστερες πρώιμες εκδηλώσεις ενός μελανώματος είναι η αύξηση του μεγέθους ή η αλλαγή χρώματος ή του σχήματος ενός προϋπάρχοντος σπίλου.

Το συνηθέστερο πρώιμο σύμπτωμα είναι ο κνησμός και αργότερα εμφανίζονται η ευαισθησία, η αιμορραγία και η εξέλκωση. Όλα αυτά μπορεί να συμβούν σε διάστημα μηνών ή ετών ή και αιφνίδια.

Όταν εξετάζεστε μόνοι σας, θα πρέπει να προσέχετε το μέγεθος, το σχήμα, την περιφέρεια/χείλη της βλάβης, το χρώμα και τις πιθανές αλλαγές των μελαγχρωματικών κηλίδων και των σπίλων. Επίσης, εάν κάποιος από τους σπίλους σας εμφανίσει σκληρότητα, πρήξιμο, κοκκίνισμα, φαγούρα θα πρέπει να ζητηθεί η συμβουλή του δερματολόγου.

Ορισμένα μελανώματα σε αρχικό στάδιο είναι ασύμμετρα: εάν κάποιος τραβήξει μια νοητή διαχωριστική γραμμή στη μέση της βλάβης, από τη μία άκρη μέχρι την άλλη, τα δύο μέρη δεν είναι ίδια. Οι μελαγχρωματικές κηλίδες και οι σπίλοι είναι στρογγυλοί και συμμετρικοί.

Το μελάνωμα, όταν βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, έχει ακανόνιστη περιφέρεια με προεξοχές. Οι μελαγχρωματικές κηλίδες και οι κοινοί σπίλοι είναι συμμετρικοί, λείοι και αρμονικοί. Ανομοιογενές χρώμα, με διάφορες αποχρώσεις του καφέ και του μαύρου, χαρακτηρίζει συνήθως το μελάνωμα σε αρχικό στάδιο. Οι μελαγχρωματικές κηλίδες και οι κοινοί σπίλοι έχουν ομοιογενές ανοιχτό ή σκούρο καφέ χρώμα.

Τα μελανώματα έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από 6mm (μέγεθος ίδιο με αυτό της γομολάστιχας που υπάρχει στο πίσω μέρος ενός μολυβιού). Οι μελαγχρωματικές κηλίδες και οι σπίλοι, συνήθως, έχουν πιο μικρή διάμετρο (μικρότερη από 6mm).